CHANUKA. RADOSNE ŚWIĘTO ŚWIATEŁ

Chanuka, zwana także Świętem Świateł (herb. Hag ha-Urim), to jedno z najważniejszych i najradośniejszych świąt judaizmu. Przypomina o cudzie opisanym w Biblii. W 2022 roku Chanuka rozpoczyna się wieczorem 18 grudnia, kończy zaś wieczorem 26 grudnia.

O religijnych tradycjach chasydów w ortodoksyjnej wspólnocie na nowojorskim Brooklynie i o swojej ucieczce z tejże wspólnoty opowiedziała w dwóch autobiograficznych książkach Deborah Feldman. To niezwykła lektura. Polecamy!

Cud w Świątyni Jerozolimskiej

Chanuka trwa osiem dni. Przypomina o cudzie opisanym w Biblii (w Księgach Machabejskich), który to miał się zdarzyć w starożytnej Judei w II w. p.n.e., kiedy trwała wojna o wolność religijną między żydowskimi powstańcami (Machabeuszami) a armią władcy Palestyny Antiocha IV, który hellenizował na siłę Żydów.

Machabeusze odzyskawszy Świątynię Jerozolimską, zapalili w niej menorę i choć oliwy mieli na jeden dzień, to światło paliło się aż osiem dni.

W żydowskim kalendarzu Chanuka rozpoczyna się 25 kislew a kończy 2 tewet, i wypada przeważnie w grudniu. W tym roku Chanuka rozpoczyna się wieczorem 28 listopada a kończy się wieczorem 6 grudnia. Za rok początek Chanuki przypadnie 18 grudnia.  

Tradycje chanukowe

Chanuka, podobnie jak Boże Narodzenie, jest świętem wesołym i rodzinnym. Jego najważniejszym elementem jest zapalanie świateł. We wszystkich domach w oknie przez kolejne dni płonie menora chanukowa (chanukija), czyli świecznik z dziewięcioma ramionami, z których jedno – szamasz (sługa) – służy do trzymania dodatkowej świecy.

Pierwszego dnia zapala się jedno światełko, drugiego dnia – dwa światełka, trzeciego dnia – trzy i tak aż do ósmego dnia, kiedy to zapala się osiem świateł. W zależności od rodzinnych tradycji wszyscy domownicy zapalają jeden świecznik lub każdy ma własny. Zapalaniu chanukiji towarzyszą błogosławieństwa i pieśni.

W czasie Chanuki dzieci dostają prezenty. Kiedyś były to głównie drobne monety, „chanukowe pieniądze” – nagroda za pilne studiowanie Tory.

Do chanukowej tradycji należą liczne gry i zabawy, np. dorośli grają w karty, a dzieci w drejdel (specjalny bączek), stawką w ich grze są czekoladowe pieniążki lub inne słodycze.

Co się jada podczas Chanuki?

Na to święto przygotowuje się wiele pysznego, ale także kalorycznego jedzenia smażonego na oleju, co ma się właśnie kojarzyć z cudem chanukowym. Najpopularniejsze są nadziewane dżemem, konfiturami lub marmoladą naleśniki, racuchy i pączki (sufganijot) oraz placki ziemniaczane (latkes). Dzieci otrzymują cukierki z miodu i sezamu.

Przepis na latkes

Główna różnica między żydowskimi latkes a polskimi plackami ziemniaczanymi polega na tym, że do latkes kartofle uciera się na grubych oczkach tarki. Do masy ziemniaczanej niekiedy dodaje się poza cebulą także inne warzywa, np. marchew, pietruszkę czy seler.

Składniki
* trzy duże ziemniaki
* cebula
* łyżka mąki
* jajko
* szczypta kuminu, soli, pieprzu i ew. ostrej papryki
* olej do smażenia
* kwaśna śmietana
* posiekany szczypiorek albo mus jabłkowy czy cukier

Przygotowanie. Ziemniaki obrać, zetrzeć na tarce i dobrze odcisnąć z soku. W misce wymieszać masę ziemniaczaną, rozkłócone jajko, mąkę, posiekaną cebulę, doprawić solą, pieprzem, kuminem. Zostawić na pięć minut.

Wykonanie. Rozgrzać olej na patelni. Za pomocą łyżki nakładać nieduże porcje ciasta, docisnąć, spłaszczając nieco każdy placek. Smażyć z obu stron, aż ziemniaki staną się złociste i chrupiące.

Po usmażeniu wyłożyć na papierowy ręcznik, który wchłonie nadmiar tłuszczu.

Latkes podaje się ze śmietaną, oprószone ostrą papryką i szczypiorkiem. Są też amatorzy latkes z cukrem lub musem jabłkowym.

Smacznego!

Bohaterska i sprytna Judyta

W czasie Chanuki wspomina się także Judytę, piękną i pobożną Żydówkę, która poczęstowała serem dowódcę armii asyryjskiej, Holofernesa. Ser był słony, więc Holofernes gasił pragnienie znaczną ilością wina – upił się i zapadł w mocny sen. Judyta zabiła śpiącego wodza, co przyczyniło się do klęski Asyryjczyków.

Jeśli chcielibyście poznać więcej ikon feministycznych, to polecamy Wam jeden z naszych bestsellerów, autobiografię Glorii Steinem, Moje życie w drodze. To wspaniała lektura!

Żydowski rok, podobnie jak chrześcijański, pełen jest świąt i specjalnych okazji do zabawy i spotkań w gronie rodziny i znajomych. W piątkowy wieczór żydzi gromadzą się na szabasową kolację, a wiosną, zazwyczaj w okolicy chrześcijańskiej Wielkanocy, świętują Pesach.